 |
| Lenin eta Trotsky, Urriko Iraultzaren liderrak |
Frantziako Gerra Zibilaren hirugarren argitalpenari eginiko
hitzaurrean —hitzaurre honek 1891ko martxoaren 18ko data
darama eta lehen aldiz Neue Zeit aldizkarian izan zen argitaratua—,
Engelsek, pasadaz, Estatuarekiko jarreraren inguruko
arazoei buruzko ohar interesgarri batzuk azaltzen ditu eta,
aldi berean, Komunaren irakaspenen laburpen aipagarri bat
adierazten du. Laburpen hau, autorea komunatik banatzen
duten hogei urteren esperientziarekin aberastua egonik eta
batez ere Alemanian hain zabaldua izan den “Estatuarenganako
fede superstiziosoaren” aurka zuzendua egonik, merezimenduz
deitua izan daiteke marxismoaren azken hitza aztertzen
ari garen auziarekiko.
“Frantzian —azpimarratzen du Engelsek—, langileak,
iraultza bakoitzaren ondoren, armaturik zeuden; “horregatik,
langileak desarmatzea izaten zen Estatuaren buruzagitzan
zeuden burgesen lehen agindua. Hemendik, langileek irabazitako
iraultza bakoitzeko, hauen porrotean amaituko zen borroka
berri bat emango da…”.
Iraultza burgesen esperientziaren balantzea motza bezain
adierazgarria da. Arazoaren gakoa —beste gauzen artean Estatuaren
auziari dagokionean (ba al dauzka armak klase zapalduak?)—
modu miresgarri batean dago bideratua. Arazoaren
gako hau da, hain zuzen ere, ideologia burgesaren eraginpean
dauden irakasleek bezala demokrata burges txikiek ere sarrien
sahiesten dutena. 1917ko Errusiako iraultzan, “mentxebikea”
eta “baita marxista ere” den Tsereteliri egokitu zitzaion
iraultza burgesen sekretu hau aurkitzeko ohorea (Cavignacen
gisako ohore bera). Ekainaren 11ako bere hitzaldi “historikoan”,
Tsereteliri alde egin zion Pretrogradoko langileak desarmatzeko
burgesiak hartu zuen erabakiaren sekretuak, noski, erabaki
hau berea bezala eta orokorrean “Estatuaren” behar bezala
aurkeztuz!
Ekainaren 11ako Tsereteliren hitzaldi historikoa, 1917ko
iraultzaren historialari ororentzat, noski, sozial iraultzaileen
eta mentxebikeen blokea, Tsereteli jaunak gidatua, proletalgoaren
aurka eta burgesiaren aldera pasa zela erakusten duen
ageriko froga bat izango da.
Engelsen beste ohar gorabeheratsu bat, erlazionatua baita
Estatuaren auziarekin ere, erlijioari buruzkoa da. Jakina da
sozialdemokrazia alemaniarra, usteltzen zihoan neurrian eta
gero eta oportunistago egiten zen heinean, are gehiago okertzen
zela honako formula famatu honen interpretazio filistearrera:
“Erlijioa ardura pribatuko afera deklaratzen da”. Izan
ere, formula hau erlijioa ardura pribatuaren afera balitz bezala
interpretatzen zen, baita proletalgo iraultzailearen Alderdiarentzat
ere!! Proletalgoaren programa iraultzailearen traizio
honen aurka Engels altxatu zen, 1891ean soilik oportunismoaren
germenik ahulenak ikus zitzakeela bere alderdian, eta
beraz, zuhurtasun handienaz mintzatzen zela:
“Komunako kideak, ia salbuespenik gabe, denak edo langileak
edo langileen ordezkari ezagunak zirenez, euren akordioak
izaera proletario nabarmen bategatik bereizten ziren.
Euren dekretuen zati bat, burgesia errepublikarra koldarkeria
doilorragatik ezartzera ausartzen ez zen erreformak ziren, eta
langile klasearen ekintza askerako ezinbesteko zimenduak
jartzen zituzten, esate baterako, Estatuari dagokionean, erlijioa
afera erabat pribatuko ardura dela: beste batzuk zuzenean
langile klasearen interesak babestera zihoazen eta hein batean
zulo handiak irekitzen zituzten ordena sozial zaharrean…”.
Engelsek nahita azpimarratzen ditu “Estatuari dagokionean”
hitzak, honekin oportunismo alemaniarrari kolpe zuhur
bat emanez. Oportunismo honek erlijioa alderdiarekiko ardura
pribatuko afera zela deklaratzen zuen eta honekin proletalgo
iraultzailearen alderdia “librepentsalari” filistear baldarraren
mailaraino jaisten zuen, akonfesionaltasuna onartzeko
prest baina, herria kaikutzen duen opio erlijiosoaren aurka
borrokatzeko alderdiaren eginkizuna ukatuz.
Alemaniako sozialdemokraziaren etorkizuneko historialariak,
honen 1914ko lur jotze lotsagarria aztertzean, ez du
material interesgarri gutxi aurkituko auzi honi buruz, oportunismoari
ateak zabal-zabalik irekitzen zizkioten alderdiko
buru ideologoaren, Kautskyren, adierazpen iheskorretatik hasiz,
eta 1913an “Los-von-Kirche-Bewegung-aren”
(Elizaren banaketaren aldeko mugimendua) aurrean zuen jarrerarekin
amaituz.
Baina bueltatu gaitezen Engelsek, Komunatik hogei urtetara,
proletalgo militantearentzat egin zuen ikasgaien laburpenera.
Hona hemen Engelsek lehen mailan nabarmentzen dituen
ideiak:
“…Hain zuzen ere gobernu zentralizatu zaharraren boterea
—armada, polizia politikoa eta burokrazia—, 1798an
Napoleonek sortua eta arez geroztik gobernu berri guztiek
tresna baliagarri bezala oinordetzan hartua, hauek ere beren
etsaien aurka erabili zutelarik; hain zuzen ere botere hori
Frantzia guztian eraitsia izan behar zuen, jada Parisen eraitsia
izan zen bezala.
Komunak lehen unetik aitortu behar izan zuen, langile
klaseak, boterera iristean, ezin duela Estatuaren makina zaharrarekin
gobernatzen jaraitu; konkistatu berria duen agintea
ez berriz galtzeko, langile klaseak, alde batetik, ordurarte bere
aurka erabilia izan den makina zapaltzaile zahar guztia garbitu
behar du, eta bestetik, euren diputatuen eta funtzionarioen
aurrean neurriak hartu behar ditu, denak, salbuespenik gabe,
edozein momentutan guztiz karguz kengarriak izendatuz…”.
Engelsek behin eta berriz azpimarratzen du ez monarkian
soilik, baita errepublika demokratikoenean ere, Estatuak
Estatu izaten jarraitzen duela, hau da, bere funtsezko ezaugarri
bereizgarria kontserbatzen duela: bere funtzionarioak, “gizartearen
zerbitzariak”, honen organo bihurtzea, honen gainetik
kokatutako jauntxoetan bihurtzea.
“…Estatua eta Estatuaren organoak gizartearen zerbitzari
izatetik honen jauntxoetan eraldatze honen aurka, eraldaketa
ekidiezina aurreko Estatu guztietan, Komunak bi
erremedio hutsezin erabili zituen. Lehenik eta behin, kargu
administratibo, judizial eta hezkuntzazko guztiak hauteskundez
bete zituen, sufragio unibertsalaren bidez, hautatzaileei
momentu oro beren hautatuak kargutik kentzeko eskubidea
emanez. Bigarrenik, funtzionario guztiak, altuak eta baxuak,
beste langileak bezala ordainduta zeuden. Komunak emandako
gehienezko soldata 6.000 franko ziren honekin
hesi eraginkor bat ezartzen zitzaion arribismoari eta karguen
ehizari, eta hau aginte-mandatuak kontatu gabe, gehigarri gisan,
Komunak gorputz ordezkakorretako diputatuentzako
sartu zituela …”
Engels hemen muga interesgarri batera iristen da non,
demokrazia kontsekuentea, alde batetik, sozialismoan eraldatzen
den eta, bestetik, sozialismoa erreklamatzen duen; Estatua
suntsitzeko beharrezkoa baita administrazio publikoaren
zereginak kontrol eta erregistro lan bihurtzea, hauek biztanleen
gehiengo zabalak lehenik, eta guztiak gero, egiteko
bezain errazak izango direlarik. Eta arribismoaren erabateko
ezabapenak zera eskatzen du, Estatuaren “ohorezko” karguek,
baita diru-sarrerarik ekoizten ez dutenak ere, bankuetako eta
sozietate anonimoetako ongi ordaindutako postuetarako tranpolin
bezala ezin balio izatea, herrialde kapitalista askeenetan
etengabe gertatzen den bezala.
 |
| Karl Liebknecht (goian) , "Weltrevolution" (altxamendu espartakista) |
Baina Engels, nazioen autodeterminaziorako eskubideari
dagokionean, ez da erortzen, adibidez, marxista batzuk
jausten diren akatsean, eskubide hau kapitalismoan ezinezkoa
dela eta sozialismoa alferrekoa dela uste dutela. Halako argumentazioak
burutsua eman nahi du baina benetan faltsua da,
eta edozein instituzioren kasuan eta baita funtzionarioen soldata
xumehen kasuan ere errepika liteke, zeren bere azken
ondorioetaraino eramandako demokrazia bat kapitalismoan
ezinezkoa baita, eta sozialismoan demokrazioa oro iraungitu
egiten baita.
Hau pertsona bati ile bat erortzen zaionean burusoil geratzen
dela dioen txiste zaharraren antzeko sofisma bat da.
Demokrazia bere azken ondorioetaraino garatzea, garapen
honen formak aztertzea, praktikan hauek egiaztatzea, etab.:
honek guztiak iraultza sozialaren aldeko borrokaren eginkizunetako
bat osatzen du. Banandurik, inongo demokraziak ez du
ondorio bezala sozialismoa ematen, baina, praktikan, demokrazia
ez da inoiz “banandurik” hartzen, “multzoan” baizik, ekonomiarengan
ere eraginez, bere eraldaketa bizkortuz eta bere
kabuz garapen ekonomikoaren eraginean eroriz, etab. Horrelakoa
da historia biziaren dialektika.
Engelsek jarraitzen du:
“…Gerra Zibileko hirugarren kapituluan xehetasun osoz
deskribatzen da Estatu botere zaharraren eztandara (Sprengung)
eta beste berri eta benetan demokratiko bategatik ordezkatzera
bideraturiko lana. Hala ere, beharrezkoa zen hemen
motzean ordezkapen honen ezaugarri batzuk azaltzen geratzea,
hain zuzen ere Alemanian baita Estatuarenganako
fede superstiziosoa eremu filosofikotik burgesiaren eta baita
langile askoren kontzientzia orokorrera joan dena. Ikusmolde
filosofikoaren arabera, Estatua ‘ideiaren gauzapena da’, hau
da, hizkuntza filosofikora itzulirik, Jainkoaren erreinua lurraren
gainean, betiereko egia eta betiereko justizia errealitate
egiten edo egin behar diren eremua. Hemendik Estatuaren eta
honekin erlazionatzen den guztiaren gurtza superstizioso bat
jaiotzen da, eta sineskeriazko gurtza hau geroz eta errazago
errotzen joaten da kontzientzietan, jendea jada haurtzarotik
gizarte guztiari amankomunak zaizkion interesak ezin direla
orain arte egindakoa ez den beste modu batera, hau da, ezin
direla Estatuaren eta bere ongi ordaindutako funtzionarioen
bidez ez den beste modu batera kudeatu ez babestu pentsatzera
ohitzen den heinean. Eta uste da aurrerapauso izugarri au-
sarta eman dela monarkia heredagarriaren fedetik askatzean
eta errepublika demokratikoa irrikatzean. Egia esan, Estatua
ez da klase batek bestea zapaltzeko tresna bat besterik, berdin
errepublika demokratikoan bezala monarkian ere; eta kasurik
hoberenean proletalgo garaileari bere klase dominazioaren aldeko
borrokan oinordetzan transmititzen zaion gaizki bat da.
Proletalgo garaileak, Komunak egin zuen moduan, berehala
moztuko dizkio gutxienik honen alde txarrenak, etorkizuneko
belaunaldi batek, bien bitartean, baldintza sozial berrietan
eta askeetan hezia izanik, Estatuaren traste zahar guzti honetaz
libratu ahalko duelarik”.
Engelsek alemaniarrak ohartarazten zituen, monarkia
errepublikagatik ordezkatua zen kasuan, orokorrean Estatuaren
auziari buruzko sozialismoaren oinarriak ahaztu ez zitzaten.
Gaur, bere oharpenek Tsereteli eta Chernov jaunentzako
lekzio zuzen bat direla ematen dute, beren praktika “koalizionistan”,
Estatuarenganako fede eta gurtza superstizioso bat
agertzen dutela!
Bi ohar gehiago. 1) Engelsek errepublika demokratikoan
eta monarkian, Estatuak “berdina” izaten jarraitzen duela badio,
“klase batek bestea zapaltzeko makina bat”, honek ez du
esan nahi, inondik inora, zapalkuntzako forma proletalgoarentzat
interes gabea denik, anarkista batzuk erakusten duten
moduan. Klase arteko borrokaren forma zabalagoak, askeagoak,
irekiagoak, proportzio erraldoietan errazten du orokorrean
klaseen suntsiketaren aldeko proletalgoaren borroka.
2) Zergatik soilik belaunaldi berri bat izango den Estatuaren
traste zahar guztia erabat deusezteko gai planteatzen
duen auzia, demokraziaren gainditzearekin erlazionaturik
dago; orain aztertzera pasako garena.