Iraultzaileak Gerra Zibilean.
Moskuko prozesuei buruzko Ikerketa Batzordearen aurrean.
(1937ko apirilaren 14an. )
BEALS— Espainian “trotskista” izenez ezagutzen diren frakzio desberdinen arduraduna al zara?
TROTSKY— Ez dago trotskistarik. Gauzak dauden moduan [stalinizatutako] Internazional Komunistaren politikari aurre egiten dion edonori “trotskista” izena jartzen diote. Izan ere, “trotskista” “faxista” esan nahi du Internazional Komunistaren propagandan. Argudio sinple bat da.
Ez dago trotskista askorik Espainian, benetako trotskistarik. Sentitzen dut baina onartu behar dut, ez dira asko. Badago alderdi indartsu bat, Partido Obrero de Unificación Marxista, POUM. Alderdi horrek faxista ez naizela onartzen duen bakarra da. Alderdi horren gazteria gure ideiekin ados dago, baina bere politika oso oportunista da.
BEALS— Nork zuzentzen du?
TROTSKY— [Andreu] Nin-ek. Nire adiskidea da. Ederki ezagutzen dut, baina gogor kritikatzen dut.
BEALS— Horri buruz ari naiz frakzio trotskistak Espainiako mugimendu loialista saboteatzeaz akusazioak jaso dituelako.
TROTSKY— …Espainiako mugimendu loialista omen dena saboteatzeaz.
Uste dut askotan adierazi dudala elkarrizketa eta artikuluetan: Espainian garaipena ziurtatzeko modu bakarra nekazariei “Espainiako lurra, zuen lurra da”, eta langileei “Espainiako fabrikak, zuen fabrikak dira” esatean datza. Garaipena ziurtatzeko aukera bakarra da.
Stalin —frantziar burgesia ez beldurtzeko asmoz— Espainiako jabetza pribatuaren zaindari bilakatu da. Espainiar nekazaria ez da gehiegi kezkatzen definizio ederretaz, eta esaten du: “Francorekin edo [Largo] Caballerorekin antzeko egoeran gaude”. Nekazaria oso errealista da.
Ez dut uste gure gerra zibilean garaipena lortu genuenik —batez ere— gure zientzia militarrari esker. Hori faltsua bat. Gure programa iraultzaileari esker lortu genuen. “Lurra zuena da” esaten genien nekazariei; eta ordura arte Zurien aldekoa zen nekazariak boltxebikeak eta Guardia Zuriak konparatzen hasi zen, eta “boltxebikeekin hobeto gaude” ondorioztatu zuen. Orduan, milaka eta miloika nekazarik boltxebikeak hobeak zirela konturatu zirenean lortu genuen garaipena.
BEALS— Garatu dezakezu apur bat gehiago Stalin Espainiako jabetza pribatuaren zaindari denaren baieztapena?
TROTSKY— Berak esan du, eta Internazional Komunistak adierazi du, Espainiari dagokionean, erreforma sozialak garaipenaren ostean etorriko zirela. “Orain gerran gaude. Gure lana, orain, gerra da. Erreforma sozialak garaipenaren ondoren etorriko dira”. Nekazariak jarrera epela erakusten du orduan: “Hau ez da nire gerra. Ez dut interesik jeneralen garaipenean. Jeneralak beraien artean borrokan ari dira” Hori da bere iritzia; eta badakizu? Arrazoi du bere modura. Ni espainiar nekazari zakarrarekin nago diplomazialari burutsuen aurka.
BEAST— Orduan, zure ustez ez du garrantzi handirik alderdi batek ala besteak gerra irabaztea Espainian? Ez dago aparteko alderik bataren ala bestearen garaipenean?
TROTSKY— Langileek irabazi behar dute gerra. Beharrezkoa da garaipena. Baina bermatzen dizuet Internazional Komunistaren eta Stalinen politikarekin iraultza hondamendira eramateko biderik seguruena duzuela. Porrotera eraman dute iraultza Txinan, porrotera eraman dute Alemanian, eta orain porrotera eramateko zorian daude Frantzian eta Espainian. Iraultza proletarioaren garaipen bakarra lortu dugu. Urriko Iraultza izan zen eta Stalinen metodoarengandik guztiz kontrakoa den bide batetik zuzendua izan zen.
BEALS— Ondo. Zein neurri hartuko zenituzke Espainiari dagokionez Stalinen lekuan egongo bazina?
TROTSKY— Ni ezin naiz egon bere lekuan.
BEALS— Stalinen lekuan egongo bazina, SESBaren patua zure eskuetan egongo balitz, zein izango zen Espainiarekiko ildoa?
TROTSKY— Gauza ez da Soviet Batasuna. Internazional Komunistaren alderdi iraultzaileak dira kontua, alderdiak dira kontua. Noski, ni alderdi burges guztiekiko oposizioan mantenduko nintzateke.
STOLBERG— Trotsky jauna: galdera bat egin nahiko nizuke Beals jaunak egin dizunaren harira. Boterean egon izan bazina 1923tik aurrera, orduan, kasu horretan, zure arabera, txinatar iraultzak garaipena edo aurrerapausuak lortuko lituzke. Ez genuke alemaniar faxismoa ezagutuko. 1923tik aurrera zure ikuspuntua nagusituko izan balitz, alegia. Espainian gaur dagoen egoera izan izango genuke, baina ez zen modu berean gertatuko.
Baina garaitua izan zara. Txinan eta Alemanian porrotak pairatu dira I.K.-ren [Internazional Komunistaren] politikaren erruz. Eta orain Espainiako egoera dugu… Nire ustez zure jarrera dena azaltzen saiatzen ari naiz… Eta orain nire galdera egingo dizut. Gaur egun Espainian dagoen egoera azken hamalau urteen akatzen ondorio nagusia da. Gerra zibilean murgildurik gaude. Soilik ortodoxoa eta garbizalea den jarrera batek ez dio arazoari zinez erantzuten. Espainiako gaurko egoeran, zein alderdiren alde zaude zu?
TROTSKY— Elkarrizketa eta artikulu ugaritan eman dut erantzuna. Espainian den edozein trotskista ezkertiarren aldeko soldadu zintzoa behar du izan. Jakina, alferrik da horri buruz eztabaidatzea auzi hain nabaria izanda.
Edozein buruzagi edo [Largo] Caballeroren Gobernuko edozein kide traidoretzat hartzen dut. Langileriaren edozein buruzagik daki ezin dela gobernu burges batean sartu. Errusian ez ginen sartu Kerenskyren gobernuan. Nahiz-eta Kerensky Korniloven aurrean defendatu, ez ginen bere gobernuan sartu. Horregatik Stalinekin aliatzeko prest azaldu naiz faxistei aurre egiteko, edo Jouhaux-eki
n frantziar faxistei aurre egiteko. Oinarrizko auzi bat da.FINERTI— Trotsky jauna: gaur Errusian boterean egongo bazina eta espainiar loialistek laguntza eskatuko balizute, mahaigaineratuko al zenuke zure laguntza baldintzatzea aurretik nekazariak lurrak eta langileak fabrikak jasotzeari?
TROTSKY— Ez. Ez baldintza bezala. Ez da hori. Auzirik garrantzitsuena Espainiako alderdi iraultzailearen jarrera izango litzateke. Nik esango nioke: “Aliantza politikorik ez burgesiarekin” —Hori lehenengo baldintza bezala. Bigarrena:“Izan zaitezte soldadurik hoberenak faxisten kontrako borrokan”. Eta hirugarrena: «Soldaduei, gainontzeko soldaduei, eta nekazariei esan behar diezue: “Geurea herri xehearen lurraldea behar du izan. Masak gurekin daudenean burgesia bota, boterea hartu eta iraultza soziala egingo dugu”»
FINERTI— Gero, edozein laguntza eraginkor gauzatzeko Espainiako alderdi marxistarekin aliatu beharko zinake?
TROTSKY— Noski. [Largo] Caballerori lagunduko nioke ahal diren bitarteko materialen bidez faxisten kontra borrokatzen, baina, era berean, alderdi komunistari gobernuan ez sartzea, Caballerorekiko jarrera kritiko bat mantentzea, eta langile-iraultzaren bigarren kapitulua prestatzea gomendatuko nioke.
BEALS— Boterean zegoen Azañaren gobernuaren antzeko politikaren kausaz ez al zen izan erreakzioak indarra hartu izanaren arrazoietako bat?
TROTSKY— Bere politika burges kontserbadorearen kausaz izan zen; iraultzaren erdia edo heren bat egiten saiatu zelako, eta nire iritziz iraultza osorik egin behar da. Bestela ez gaitezen hasi! Hasiez gero muturreraino eraman, eta muturreraino eramateak iraultza soziala burutzea esan nahi du.
BEALS— Horrek esan nahi du —aldarrikatzen duzunaren arabera— Francok baduela irabazterik, ezta?
TROTSKY— Francoren garaipena ziurtatuta dago Internazional Komunistaren gaur egungo politikaren erruz. Espainiar Iraultzak, proletalgoak, eta nekazari espainiarrek, beren ahalegin, indar, eta sakrifizioarengatik lortu ahal izango lukete, azken sei urteotan, bost edo sei aldiz garaipena eskuratzea —urtean behin, alegia.
Baina langileriaren maila zuzendariak masa iraultzailearen indarra gelditzeko, saboteatzeko eta traizionatzeko ahalehin guztiak egin ditu. Proletalgoaren funtsezko indarrean eta bere buruzagien zuzendaritza politikoan oinarritzen da iraultza. Oso arazo garrantzitsua da, eta, Espainian, zuzendaritzaren jarrera penagarria izan da uneoro.
Espainiar proletalgoak azken 10 urteetako materialik eta indar iraultzailerik hoberenaz osatua dagoela demostratu du, eta, hala ere, ez du garaipena erdietsi. Internazional Komunista eta II. Internazionala, beren politika traidorearengatik, garaipena galarazteaz akusatzen ditut, koldarkerian eta burgesiarenganako —burgesiarenganako eta Francorenganako— beldurrean oinarritzen baita. Jabetza pribatuaren sinboloa den gobernu baten barruan diraute. Eta Caballero bera jabetza pribatuaren aurrean makurtzen da. Masek ez dituzte ikusten bi erregimenen arteko desberdintasunik.
GOLDMAN— Caballerok Franco militarki menperatzeko posibilitatea baztertzen duzu?
TROTSKY— Garaipen militarra oso zaila da. Gerta daiteke, era berean, garaipen militarraren ondoren erregimen berria, oso denbora laburrean, erregimen faxista batean bihurtzea masen nahigabeak eta indiferentziak jarraitzen badu; garaipen militarretik sortutako erakunde militar berria ez bada erakunde sozialista bat.
GOLDMAN— Baina, Espainian, gerta daiteke masek Franco eta faxisten aurka eta beren benetako interes proletarioen alde borrokatzen ari direlaren ilusioa mantentzea.
TROTSKY— Tamalez masen gehiengoak ilusio guztia galdu du. Eta horrek gerra zibilaren gainbehera azaltzen du. Izan ere, Fronte Popularraren gobernuak Francorentzat prestatu du armada. Gobernu berria Fronte Popularretik sortu da, bere garaipenetik, eta Francoren armada babestu izan du era batean zeinean Fronte Popularraren gerizpean prestatua izan dela altxamendua. Orduantxe hasi zen gerra zibila, eta burgesiak herriari esan zion: “Garaipenaren zain egon behar duzue. Oso eskuzabalak izango gara gero, baina garaipenaren zain egon”.
GOLDMAN— Baina duela ordu erdi egin zaizun galderari ez diozu erantzun.
TROTSKY— Errepikatzea besterik ezin dut egin egoeraren giltzarriaz ohartarazi ditudala nire lagunak eta nire iritzi berekoak direnak, eta nire lehenengo gomendioa da, une honetan, Caballeroren gerra-eremuko soldadurik hoberenak izan behar dutela. Punturik garrantzitsuena da. Badakizue IV. Internazionalaren burkideen konpainia bat lubakietan dabilela. Hori hain nabaria izanda ez naiz horretan sartuko.
Borrokatu behar da; baina dakizuenez, ez da nahikoa fusil batekin borrokatzea. Beharrezkoa da ideiak izatea eta besteei komunikatzea, etorkizuna prestatzea. Ni nekazari arrut baten alboan borrokatu dezaket, baina berak egoeraz gauza gutxi ulertuko du. Azalpen bat eman behar diot. Esplikatu behar diot: «Bikain ari zara Franco borrokatzen duzunean. Faxistak garbitu behar ditugu, baina ez gerra zibila baino lehenago genuen Espainia hartan bizitzeko, Franco Espainia hartatik sortu baitzen. Francoren oinarria birrindu behar dugu, Francoren oinarri soziala, hau da, kapitalismoaren oinarri soziala. Ados al zaude?» Eta berak esango du: “Zurekin bat nator”. Orduan, langileei, gauza bera azalduko zaie.
BEALS— Zergatik bidaliko zenituzke soldaduak Francoren aurka borrokatzera, eta, aldiz, uko egiten diozu, xede bera duzularik, Caballeroren gobernuan sartzeari?
TROTSKY— Lehendik azaldu dut hori. Gu Kerenskyren gobernuan sartzearen aurka izan ginen kategorikoki, baina boltxebikeak Korniloven aurkako borrokalari zintzoenak ziren. Ez hori bakarrik: boltxebikeak ziren soldadurik eta marinelik hoberenak. Korniloven altxamenduaren unean Kerensky Baltikoko itsas-armadako marinelen bila joan behar izan zuen, Neguko Jauregia defendatzeko asmoz. Garai hortan kartzelan nintzen. Marinelak Kerensky zaintzapean atxikitua zuten eta ordezkaritza bat bidali zuten niregana berekin zer egin behar zuten jakiteko asmoz: Kerensky atxilotu ala askatu? Gertakari historiko bat da. Nik erantzun nien: «Bai, oraingoz, gertutik zaindu ezazue, bihar atxilotuko dugu» (barreak)
Elkarrizketa.
1937-IV-14
